آیت الله سعادت پرور در کتاب الشموس المضیئه در این مورد روایاتی را آورده و توضیحاتی را هم از جانب خودشان، ارائه کرده اند که ذیلا تقدیم میشود:

روايات‏
1. جابر بن عبد اللّه انصارى مى ‏گويد: رسول اللّه صلّى اللّه عليه و اله و سلّم فرمود: «مهدى از نسل من است، نامش، نام من و كنيه ‏اش كنيه من است ...»(1)
2. ابى غانم خادم مى ‏گويد: «براى امام عسكرى عليه السّلام فرزندى متولد شد كه او را محمد ناميد و روز سوم، وى را به اصحابش نشان داد و فرمود: «بعد از من، اين فرزند، صاحب شما و جانشين من در بين شماست، او آن قائمى است كه گردنها به انتظارش‏ كشيده مى ‏شود ...»(2)
3. حذيفه مى‏ گويد: «از پيامبر شنيدم كه مهدى عليه السّلام را ياد كرده و مى ‏فرمود: بين ركن و مقام با او بيعت انجام مى ‏گيرد، احمد، عبد اللّه و مهدى، هر سه نامهاى شريف او هستند.»(3)
4. امام باقر عليه السّلام پس از تلاوت آيه‏ وَ مَنْ قُتِلَ مَظْلُوماً فَقَدْ جَعَلْنا لِوَلِيِّهِ سُلْطاناً فرمود:
«آن مظلوم حسين است.» و سپس آيه را ادامه داد: فَلا يُسْرِفْ فِي الْقَتْلِ إِنَّهُ كانَ مَنْصُوراً(4)
و اضافه فرمود: خداوند مهدى را منصور ناميده است چنانكه او را احمد، محمد و محمود نيز ناميده و عيسى را مسيح نام گذاشته است.»(5)
5. غسّان بحرانى مى ‏گويد: بر ابو سهل اسماعيل بن على نوبختى اين روايت را خواندم كه: «م ح م د پسر امام عسكرى، پسر امام هادى، پسر امام جواد، پسر امام رضا عليهم السّلام در سال دويست و پنجاه و شش در سامرا متولد شد، مادرش «صقيل» و كنيه ‏اش «ابو القاسم» بود، اين كنيه را پيامبر صلّى اللّه عليه و اله و سلّم برايش تعيين فرمود، پيامبر فرمود:
«نام او نام من، كنيه او كنيه من و لقبش مهدى است، او حجّت، منتظر و صاحب الزمان است.» آنگاه اسمعيل بن على گفت: «در بيمارى آخر عمر امام عسكرى عليه السّلام بر آن حضرت وارد شدم ... كودك، اعضاء پدر را يك‏يك وضو داد و سر و پاهايش را مسح كشيد، پس امام عسكرى عليه السّلام به او فرمود: «پسرم مژده باد برتو كه صاحب الزمان، مهدى و حجت خدا در زمين هستى، تو فرزند و وصىّ و زاده من هستى، تو م ح م د بن حسن بن على بن محمد بن على بن موسى بن جعفر بن محمد بن على بن الحسين بن على بن ابى طالب و زاده پيامبر صلّى اللّه عليه و اله و سلّم هستى، تو آخرين امامان و جانشينان پيامبرى، پيامبر به تو مژده داده و نام و كنيه تو را اعلام كرده است، و اين مطلب از پدرم و از پدران بزرگوارت به من رسيده است»، (على بن اسمعيل اضافه مى ‏كند:) در همان اوقات امام عسكرى عليه السّلام از دنيا رفت.»(6)
گفتار ما
اسامى و القاب و كنيه‏ هاى آن حضرت در روايات ذكر شد، اينك به دو مطلب بايد توجه داشت:
1. راويان تعمّد داشته‏ اند كه نام شريفش را به صراحت ذكر نكنند و فقط با «م ح م د» از آن حضرت ياد كنند، كه شايد اين كار به دستور ائمه عليهم السّلام بوده است، يا ايشان نام حضرت را به اين شكل مى ‏بردند و راويان از آنها پيروى كرده ‏اند.
2. در حديث پنجم امام فرمود: «أنا ولّدتك» تو زاده من هستى، و اندكى بعد فرمود «ولّدك رسول اللّه» تو زاده پيامبر هستى، و اين‏ دو عبارت باهم منافاتى ندارند چون جمله دومى به اين معنى است كه تو از نسل پيامبر و ذريّه او هستى.
معنى نامها، كنيه ‏ها و لقبهاى آن حضرت عليه السّلام‏
روايات‏
1. صقر بن دلف مى ‏گويد: از امام جواد عليه السّلام شنيدم كه مى‏ فرمود: «امام بعد از من پسرم على است، امر او امر من، سخن او سخن من و اطاعت او اطاعت از من است؛ امامت پس از او به پسرش حسن مى‏ رسد، امر او امر پدرش، سخن او سخن پدرش و پيروى از او پيروى از پدرش است. سپس ساكت شد. عرض كردم: يابن رسول اللّه، پس امام بعد از حسن كيست؟ امام عليه السّلام سخت گريه كرد، سپس فرمود: «بعد از حسن، فرزندش قائم به حق، امام منتظر است.» عرض كردم: «يابن رسول اللّه چرا آن حضرت، قائم ناميده شده است؟ فرمود: «زيرا بعد از آنكه ياد و نام او مرد و اكثر معتقدان به امامتش از او برگشتند قيام مى ‏كند.» بعد عرض كردم: «چرا آن حضرت منتظر ناميده شده است؟» فرمود: زيرا دوران غيبت او بسيار طولانى مى ‏شود، دينداران و خداجويان ناب منتظر خروج او هستند و شكاكان بى ‏ايمان، او را انكار مى ‏كنند، منكران- حق و ديانت- ياد و نام او را مسخره مى‏ كنند، و عدّه زيادى براى ظهور او وقت و زمان تعيين مى ‏نمايند، برخى كه شتابزده و عجولند- يا با متوسل شدن به مدعيان دروغگو يا با نااميد شدن از آمدن مهدى و انكار او- خود- و دينشان را به‏ نابودى مى ‏كشانند و مسلمانان واقعى كه تسليم امر امامت هستند از خطرها رسته و نجات مى ‏يابند.»(7)
2. جابر مى‏ گويد: در خدمت امام باقر عليه السّلام بودم كه مردى وارد شد- و امام شروع به صحبت فرمود- تا به اينجا رسيد كه فرمود: «از آن‏رو، امام غايب، مهدى ناميده شده است كه به امر پنهان از تمام مردم، رهنما مى ‏شود؛ او تورات و ساير كتابهاى آسمانى را از غارى در انطاكيه خارج مى ‏كند، آنگاه در بين اهل تورات به تورات، در بين اهل انجيل به انجيل، در ميان اهل زبور به زبور و در ميان اهل قرآن به قرآن حكم مى ‏كند،(8) آنچه از اموال دنيا كه روى زمين ظاهر يا در دل زمين پنهان است براى او جمع شده و در خدمتش قرار مى ‏گيرد، سپس به مردم مى ‏فرمايد: «آنچه كه از پيوند خويشاوندى بريديد و قطع ‏رحم نموديد، خون هايى كه ريختيد و حرامهايى كه انجام داديد همه را اصلاح و جبران كنيد.» به آن حضرت چيزى داده مى ‏شود كه به پيشينيان او داده نشده است ...»(9)
3. ابو سعيد خراسانى مى ‏گويد: به امام صادق عليه السّلام عرض كردم: «آيا مهدى و قائم يكى هستند؟» حضرت فرمود: «آرى»، گفتم: «چرا آن حضرت مهدى ناميده شده است؟» فرمود: «زيرا به تمام امور پنهان رهنما مى ‏شود و قائم ناميده شده است زيرا بعد از آنكه بميرد(10) به امر بسيار مهمى قيام مى ‏كند.»(11)
4. از امام صادق به نقل از پدران بزرگوارش آمده است: «رسول اللّه صلّى اللّه عليه و اله و سلّم فرمود: «قائم از نسل من است، نام او نام من، كنيه ‏اش كنيه من، سيما و قامتش سيما و قامت من و روش او روش من است، مردم را بر پيروى از من و دينم بپا مى ‏دارد و آنان‏ را به كتاب خدا دعوت مى ‏كند، هركه از او اطاعت كند از من اطاعت كرده است ...»(12)
5. محمد بن عجلان مى ‏گويد: امام صادق عليه السّلام فرمود: «وقتى قائم عليه السّلام قيام كند از نو مردم را به اسلام دعوت مى ‏كند، مردم را به چيزى ‏كه كهنه و فراموش شده است و اكثريت مردم از آن جدا شده و به گمراهى افتاده ‏اند هدايت مى ‏نمايد، قائم عليه السّلام، مهدى ناميده شده است زيرا به چيزى‏ كه ديگران نسبت به آن گمراه شده ‏اند رهنما مى ‏شود و قائم ناميده شده است زيرا به حق قيام مى ‏نمايد.»(13)
6. محمد بن على سلمى مى ‏گويد: امام باقر عليه السّلام فرمود: «همانا مهدى، مهدى ناميده شده است زيرا به امرى پنهان و آنچه در دل مردم نهفته است رهنما مى ‏شود ...»(14)
گفتار ما
هرچند تمام اين روايات در صدد توضيح معنى كلمات «قائم»، «منتظر»، و «مهدى» هستند امّا هركدام معنايى جدا از معناى ذكر شده در روايات ديگر را بيان مى ‏كنند ولى در عين‏ حال با اندكى دقت معلوم مى ‏شود كه بين اين معني هاى متعدد و مختلف منافاتى وجود ندارد.
شايسته است خواننده محترم در بعضى عبارات حديث اول دقت بيشترى به خرج دهد؛ عبارت «لأنّه يقوم بعد موت ذكره و ارتداد أكثر القائلين»، «او پس از اينكه ياد و نامش از ميان مى‏ رود و بيشتر معتقدان به او از دين و اعتقاد به آن حضرت برمى ‏گردند قيام مى ‏كند» كه در توضيح معنى قائم آمده است، و عبارت «فينتظر خروجه المخلصون»، «دينداران و خداجويان ناب منتظر خروج او مى‏ مانند» كه در توضيح معنى منتظر آمده است، از عبارات شايسته دقت و تفكر هستند.
منبع: ظهور نور

**********************************************************************************************************************************************
پی نوشت ها به نقل ا کتاب ظهور نور:
(1). اثبات الهداة، ج 3، ص 460، روايت 103
(2). اثبات الهداة، ج 3، ص 483، روايت 196.
(3). اثبات الهداة، ج 3، ص 514، روايت 356.
(4). اسراء: 33- پس در كشتار زياده ‏روى نكند، او از جانب ما يارى مى ‏شود.
(5). بحار الانوار، ج 51، ص 30، روايت 8.
(6). اثبات الهداة، ج 3، ص 509، روايت 325.
(7). بحار الانوار، ج 51، ص 30، روايت 4.
(8). ظاهرا مقصود اين است كه حكم الهى واحد را به استناد كتابهاى مختلف آسمانى به مردم اعلام مى ‏كند، نه اينكه هر كتاب حكم جدا و متفاوتى نسبت به كتابهاى ديگر داشته باشد و مردم به احكام مختلف عمل نمايند. مترجم‏
(9). بحار الانوار، ج 51، ص 29، روايت 2.
(10). مجلسى رحمة اللّه عليه فرموده است: اينكه فرموده است «بعد از اينكه مرد» مقصود اين است كه نام و يادش مرد يا مردم او را مرده پنداشتند،.
(11). بحار الانوار، ج 51، ص 30، روايت 6.
(12). اثبات الهداة، ج 3، ص 526، روايت 426.
(13). اثبات الهداة، ج 3، ص 555، روايت 593.
(14). اثبات الهداة، ج 3، ص 573، روايت 711.