حضور قلب رسیدن به این معرفت است که ما در محاذات حق و برابر او قرار گرفته ایم در این صورت ما باید همیشه حضور قلب داشته باشیم چون همیشه در محاذات هستیم با این تفاوت که در نماز علاوه بر محاذات تخاطب هم وجود دارد پس حضور قلب و بلکه تخاطب توجه به معانی کلمات نیست کلمات ابزار تخاطب است مثل عینک که وسیله رویت شفاف است اگر به خود عینک نگاه کنیم بیرون را نمی بینیم و اگر بیرون را نگاه کنیم عینک را نمی بینیم.
علامه حسینی طهرانی می گوید مرحوم سید هاشم حداد از آقای مطهری پرسید آیا در نماز حضور قلب داری؟
گفت به طور کامل به معانی کلمات توجه دارم فرمود پس شما کی نماز می خوانید!؟ اگر حضور قلب همان احساس محاذات است پس لوازم مهّمی باید داشته باشد حضرت امام می فرماید من محضر حاج آقا ابوالحسن قمی را درک کردم در نماز رنگش محسوسا زرد می شد حاج محقق انصاری خطیب مشهور قم در منبر گفته بود ما خیال می کردیم حاج آقا ابوالحسن قمی بشر است بعد متوجه شدیم ملک است!
عایشه می گوید رسول خدا وقتی به نماز وارد می شد ما را دیگر نمی شناخت.
امام سجاد در حال نماز بود عبا از یک دوش مبارک پایین افتاد اصلاح نکردند بعد از نماز ابوحمزه ثمالی گفت آقا چرا عبا را درست نکردید فرمود وای بر تو مگر می شد. آیا نمیدانستی در محاذات چه کسی بودم «و یحک اتدری بین یدی من کنت?!》
اندر همه عمرمن شبی وقت نماز
آمدبرمن خیال معشوقه فراز
بگشادزرخ حجاب ومی گفت به ناز
باری بنگر که از که می مانی باز

آیت الله سید حسن عاملی