الكافي عن عبد الرحمن بن الحجّاج: بَعَثَ إلَيَّ أبو الحَسَنِ موسى عليه السلام بِوَصِيَّةِ أميرِ المُؤمِنينَ عليه السلام وهِيَ: بِسمِ اللّهِ الرَّحمنِ الرَّحيمِ، هذا ما أوصى بِهِ عَلِيُّ بنُ أبي طالِبٍ، أوصى أنَّهُ يَشهَدُ أن لا إلهَ إلَا اللّهُ وَحدَهُ لا شَريكَ لَهُ، و أنَّ مُحَمَّدا عَبدُهُ ورَسولُهُ، أرسَلَهُ بِالهُدى ودينِ الحَقِّ لِيُظهِرَهُ عَلَى الدّينِ كُلِّهِ ولَو كَرِهَ المُشرِكونَ، صَلَّى اللّهُ عَلَيهِ وآلِهِ. ثُمَّ إنَّ صَلاتي ونُسُكي ومَحيايَ ومَماتي للّهِ رَبِّ العالَمينَ لا شَريكَ لَهُ، وبِذلِكَ امِرتُ و أنَا مِنَ المُسلِمينَ.
ثُمَّ إنّي اوصيكَ يا حَسَنُ وجَميعَ أهلِ بَيتي ووُلدي ومَن بَلَغَهُ كِتابي بِتَقوَى اللّهِ رَبِّكُم ولا تَموتُنَّ إلّا و أنتُم مُسلِمونَ، وَاعتَصِموا بِحَبلِ اللّهِ جَميعا ولا تَفَرَّقوا، فَإِنّي سَمِعتُ رَسولَ اللّهِ صلى الله عليه و آله يَقولُ: «صَلاحُ ذاتِ البَينِ أفضَلُ مِن عامَّةِ الصَّلاةِ وَالصِّيامِ» و أنَّ المُبيرَةَ الحالِقَةَ لِلدّينِ فَسادُ ذاتِ البَينِ، ولا قُوَّةَ إلّا بِاللّهِ العَلِيِّ العَظيمِ، انظُروا ذَوي أرحامِكُم فَصِلوهُم يُهَوِّنُ اللّهُ عَلَيكُمُ الحِسابَ.
اللّهَ‏ اللّهَ‏ فِي‏ الأَيتامِ‏؛ فَلا تُغِبّوا أفواهَهُم، ولا يَضيعوا بِحَضرَتِكُم؛ فَقَد سَمِعتُ رَسولَ اللّهِ صلى الله عليه و آله يَقولُ: مَن عالَ يَتيما حَتّى يَستَغنِيَ أوجَبَ اللّهُ عَزَّ وجَلَّ لَهُ بِذلِكَ الجَنَّةَ، كَما أوجَبَ لِاكِلِ مالِ اليَتيمِ النّارَ.
اللّهَ اللّهَ فِي القُرآنِ؛ فَلا يَسبِقُكُم إلَى العَمَلِ بِهِ أحَدٌ غَيرُكُم.
اللّهَ اللّهَ في جيرانِكُم؛ فَإِنَّ النَّبِيَّ صلى الله عليه و آله أوصى بِهِم، وما زالَ رَسولُ اللّهِ صلى الله عليه و آله يوصي بِهِم حَتّى ظَنَنّا أنَّهُ سَيُوَرِّثُهُم.
اللّهَ اللّهَ في بَيتِ رَبِّكُم؛ فَلا يَخلو مِنكُم ما بَقيتُم؛ فَإِنَّهُ إن تُرِكَ لَم تُناظَروا، و أدنى ما يَرجِعُ بِهِ مَن أمَّهُ أن يُغفَرَ لَهُ ما سَلَفَ.
اللّهَ اللّهَ فِي الصَّلاةِ؛ فَإِنَّها خَيرُ العَمَلِ، إنَّها عَمودُ دينِكُم.
اللّهَ اللّهَ فِي الزَّكاةِ؛ فَإِنَّها تُطفِئُ غَضَبَ رَبِّكُم.
اللّهَ اللّهَ في شَهرِ رَمَضانَ؛ فَإِنَّ صِيامَهُ جُنَّةٌ مِنَ النّارِ.
اللّهَ اللّهَ فِي الفُقرَاءِ وَالمَساكينَ؛ فَشارِكوهُم في مَعايِشِكُم.
اللّهَ اللّهَ فِي الجِهادِ بِأموالِكُم و أنفُسِكُم و ألسِنَتِكُم؛ فَإِنَّما يُجاهِدُ رَجُلانِ: إمامٌ هُدى، أو مُطيعٌ لَهُ مُقتَدٍ بِهُداهُ.
اللّهَ اللّهَ في ذُرِّيَّةِ نَبِيِّكُم؛ فَلا يُظلَمُنَّ بِحَضرَتِكُم وبَينَ ظَهرانيكُم و أنتُم تَقدِرونَ عَلَى الدَّفعِ عَنهُم.
اللّهَ اللّهَ في أصحابِ نَبِيِّكُمُ الَّذينَ لَم يُحدِثوا حَدَثا ولَم يُؤووا مُحدِثا؛ فَإِنَّ رَسولَ اللّهِ صلى الله عليه و آله أوصى بِهِم، ولَعنَ المُحدِثَ مِنهُم ومِن غَيرِهِم، وَالمُؤوي لِلمُحدِثِ.
اللّهَ اللّهَ فِي النِّساءِ وفيما مَلَكَت أيمانُكُم؛ فَإِنَّ آخِرَ ماتَكَلَّمَ بِهِ نَبِيُّكُم عليه السلام أن قالَ: اوصيكُم بِالضَّعيفَينِ: النِّساءِ، وما مَلَكَت أيمانُكُم.
الصَّلاةَ الصَّلاةَ الصَّلاةَ، لا تَخافوا فِي اللّهِ لَومَةَ لائِمٍ، يَكفِكُمُ اللّهُ مَن آذاكُم وبَغى عَلَيكُم، قولوا لِلنّاسِ حُسنا كَما أمَرَكُمُ اللّهُ عَزَّ وجَلَّ، ولا تَترُكُوا الأَمرَ بِالمَعروفِ‏
وَالنَّهيَ عَنِ المُنكَرِ فَيُوَلِّيَ اللّهُ أمرَكُم شِرارَكُم ثُمَّ تَدعونَ فَلا يُستَجابُ لَكُم عَلَيهِم، وعَلَيكُم يا بَنِيَّ بِالتَّواصُلِ وَالتَّباذُلِ وَالتَّبارِّ، وإيّاكُم وَالتَّقاطُعَ وَالتَّدابُرَ وَالتَّفَرُّقَ، «وَ تَعاوَنُوا عَلَى الْبِرِّ وَ التَّقْوى‏ وَ لا تَعاوَنُوا عَلَى الْإِثْمِ وَ الْعُدْوانِ وَ اتَّقُوا اللَّهَ إِنَّ اللَّهَ شَدِيدُ الْعِقابِ»(مائده/2)، حَفِظَكُمُ اللّهُ مِن أهلِ بَيتٍ، وحَفِظَ فيكُم نَبِيِّكُم، أستَودَعُكُمُ اللّهَ و أقرَأُ عَلَيكُمُ السَّلامَ ورَحمَةَ اللّهِ وبَرَكاتِهِ.
ترجمه:
الكافى به نقل از عبد الرحمن بن حجّاج: امام موسى بن جعفر عليهما السلام وصيت امير مؤمنان را برايم فرستاد و آن، چنين بود:
«به نام خداوند بخشنده مهربان. اين چيزى است كه على بن ابى ‏طالب وصيّت كرده است. وصيّت كرده است كه گواهى مى‏ دهد جز خداى يكتا معبودى نيست و شريكى ندارد و اين‏كه محمّد صلى الله عليه و آله بنده و فرستاده اوست. او را به هدايت و آيين حق فرستاد، تا او را بر همه دين‏ها غالب سازد، هرچند مشركان خوش نداشته باشند. درود خدا بر او و خاندانش! سپس، همانا نماز و عبادت و حيات و مرگم براى خداوند، پروردگار جهانيان است، شريكى ندارد، به اين فرمان يافته‏ ام و من از مسلمانانم.
سپس اى حسن تو را و همه خانواده و فرزندانم را و هركس را كه اين نامه ‏ام به او برسد، سفارش مى ‏كنم به تقواى الهى و اين‏كه جز به مسلمانى نميريد، همگى به ريسمان الهى چنگ بزنيد و پراكنده نشويد. همانا از پيامبر خدا شنيدم كه مى‏ فرمود:" آشتى دادن ميان افراد، از همه نماز و روزه، برتر است" و آنچه نابود كننده و زداينده دين است، تباهى (و اختلاف) ميان افراد است. لا قوّة إلّا باللّه العلىّ العظيم! به بستگانتان بنگريد، به آنان نيكى كنيد، تا خداوندْ حساب شما را آسان بگيرد.
خداى را، خداى را، درباره يتيمان! مبادا دهانشان را گاهى سير نگه داريد و گاه گرسنه بداريد و در حضور شما تباه شوند. از پبامبر خدا شنيدم كه مى ‏فرمود:" هركس يتيمى را سرپرستى كند تا به بى‏ نيازى برسد، به ‏خاطر اين عمل، خداوندْ بهشت را بر او واجب مى ‏كند، همان‏گونه كه براى خورنده مال يتيم، آتش را واجب كرده است".
خداى را، خداى را درباره قرآن! مبادا كسى جز شما در عمل به آن بر شما پيشى بگيرد.
خداى را، خداى را درباره همسايگانتان! همانا پيامبر صلى الله عليه و آله نسبت به آنان سفارش كرد و پيوسته پيامبر خدا نسبت به آنان سفارش مى ‏كرد، تا حدّى كه پنداشتيم آنان را از ارثبَران قرار مى ‏دهد.
خداى را، خداى را، درباره خانه پروردگارتان! تا هستيد، مبادا از شما خالى بماند؛ چرا كه اگر وا گذاشته شود، [از عذاب الهى‏] مهلت داده نمى ‏شويد. هركس كه آهنگ خانه خدا كند، كم‏ترين بهره‏ اى كه مى ‏برد، اين است كه گناهان گذشته‏ اش آمرزيده مى ‏شود.
خداى را، خداى را درباره نماز، كه بهترين كار است و ستون دين شماست!
خداى را، خداى را، درباره زكات، كه خشم پروردگارتان را فرو مى ‏نشاند!
خداى را، خداى را درباره ماه رمضان، كه روزه گرفتن در آن، سپرى در مقابل آتش است!
خداى را، خداى را درباره فقيران و بينوايان! آنان را در زندگى ‏هاى خودتان شريك كنيد.
خداى را، خداى را درباره جهاد با اموال و جان‏ها و زبان‏هايتان! همانا دو كس جهاد مى ‏كند: پيشواى هدايتگر، يا فرمانبرى كه به هدايت او اقتدا مى‏ كند.
خداى را، خداى را درباره دودمان و نسل پيامبرتان! مبادا در حضور شما و ميان شما ستم ببينند، در حالى كه شما مى ‏توانيد از آنان دفاع كنيد.
خداى را، خداى را، درباره ياران پيامبرتان! آنان كه نه بدعتى گذاشتند، نه بدعت‏ گذارى را پناه دادند. همانا پيامبر خدا نسبت به آنان سفارش كرد و بدعت‏گذار را، چه از آنان و چه از ديگران و نيز پناه دهنده به بدعت‏گذار را لعنت كرد.
خداى را، خداى را درباره زنان و كنيزانتان! آخرين سخنى كه پيامبرتان گفت اين بود كه:" شما را نسبت به دو گروه ناتوان سفارش مى ‏كنم: زنان و كنيزانتان".
نماز، نماز، نماز! در راه خدا از ملامت هيچ ملامتگرى نترسيد. هر كه شما را بيازارد و بر شما تجاوز كند، خداوندْ مدافع شماست. آن گونه كه خداى متعال فرمانتان داده‏
است، به مردمْ نيكو بگوييد، امر به معروف و نهى از منكر را رها نكنيد كه خداوندْ بدانِ شما را بر كارتان مسلّط سازد، آن گاه دعا كنيد و دعايتان عليه آنان مستجاب نشود.
فرزندانم! بر شما باد نيكى و بذل و بخشش به يكديگر. بپرهيزيد از قطع رابطه و پشت به هم كردن و تفرقه! «و بر نيكى و تقوا يكديگر را يارى كنيد و بر گناه و تجاوز همديگر را يارى نكنيد و از خدا پروا كنيد كه خداوند، سخت‏كيفر است».
شما اهل بيت را خداوند حفظ كند و پيامبرتان را نيز درباره [رفتار و كردار] شما حفظ كند. شما را به خدا مى ‏سپارم و سلام و رحمت و بركات الهى را بر شما مى‏ خواهم».
منبع:
دانش نامه امير المومنين «عليه السلام» بر پايه قرآن، حديث و تاريخ، ج‏7، ص: 352