اساساً شيعه در مفهوم خلافت با اهل سنت اختلاف دارند، زيرا كه اهل سنت خلافت را يك مقام عادى مى‏ دانند و مى ‏گويند: خليفه آن است كه زمام امور مسلمان‏ها را به دست گرفته و جامعه اسلامى را اداره كند.
ولكن شيعه مى ‏گويد: همان‏طورى كه مقام نبوت يك منصب الهى و آسمانى است و با تعيين مردم نيست، خلافت هم به اختيار مردم، حتى به اختيار پيغمبر هم نيست، بلكه يك مقام الهى و آسمانى است. پس، بايد خليفه با تعيين خدا و پيغمبر عملى شود، خليفه بايد معصوم بوده و به تمامى نيازهاى بشر دانا و بصير باشد.
لذا شيعه عقيده دارد كه پيغمبر اكرم صلى الله عليه و آله به دستور حضرت حق، على عليه السلام را به مقام ولايت نصب كرده و از مردم بيعت گرفت. و نصوصى كه شيعه ‏ها به آن اعتماد كرده‏ اند، رواياتى است كه از طرق خود اهل‏ سنت به طور متواتر نقل شده است. و ما به‏ طور اجمال به ذكر چند مورد اكتفا كرده و باقى را به كتاب‏هاى مفصّلى كه در اين‏ باره تأليف شده است وامى ‏گذاريم:

الف) دعوت بنى‏ هاشم‏
روز نزول آيه‏ «وَ أَنْذِرْ عَشِيرَتَكَ الْأَقْرَبِينَ»، پيغمبر اكرم صلى الله عليه و آله دستور داد على عليه السلام غذايى تهيه كرد، مردان بنى ‏هاشم را كه تقريباً چهل نفر بود، دعوت نمود، پس از صرف غذا فرمودند:
«اى اولاد عبدالمطلب! قسم به خدا، من فردى را در ميان عرب سراغ ندارم چيزى براى قوم خود آورده باشد، بهتر از آنچه كه من آورده ‏ام، خدا مرا امر فرموده است كه شما را به سوى آن دعوت كنم ....
كدام يك از شما شريك رنج‏ ها و زحمت‏ هاى من مى‏ شود؟ به اين شرط كه او برادر من، وصىّ و جانشين من در ميان شما باشد. همه ساكت ماندند، تا اين‏كه على عليه السلام به پاخاست و دست بيعت داد.
پيغمبر اكرم صلى الله عليه و آله دست به گردن على عليه السلام گذاشت و فرمود: اين برادر و وصىّ و جانشين من است، سخنانش را بشنويد و اطاعت كنيد!(1)
اين قصه فكر را درباره خلافت عوض كرده و پاره ‏اى از مشكلات تاريخى را حل مى ‏كند:
اولًا: معلوم مى ‏شود كه خلافت اميرالمؤمنين على عليه السلام، از روز بعثت توأم با نبوت اظهار شده، و اختصاص به روز غدير ندارد، گويى كه اساس رسالت پس از توحيد، نبوت رسول اكرم صلى الله عليه و آله و ولايت على عليه السلام بوده است.
ثانياً: از اين‏جا روشن مى ‏شود كه چرا رسول اكرم صلى الله عليه و آله از روز بعثت تا وفات، در موارد زياد و زمان‏ هاى مختلف، تصريحاً و تلويحاً راجع به خلافت على عليه السلام سخن گفته، با آن‏كه از روز غدير هنوز خبرى نبوده است.
حليةالاولياء و ينابيع المودة و نورالابصار و تاريخ ‏الخلفاء و خصائص نسائى و فرائد السمطين‏ و مناقب خوارزمى‏ و تاريخ‏ ابن‏ عساكر و مستدرك حاكم‏ مملو از اين اخبار است.
زيرا كه واضح است خلافت از روز بعثت بوده، و حضرت در هر مقام مناسبى، اين فرض الهى را به مردم ابلاغ مى ‏كرده، تا اين‏كه روز غدير در ميان جماعت انبوه، بيعت عمومى به عمل آمد.
ب) حديث غدير
در سال دهم هجرت، پيغمبر اكرم صلی الله عالیه و آله و سلم هنگام مراجعت از «حجةالوداع»، به دستور خدا مردم را در سرزمين غدير (جايى است ميان مكه و مدينه) گرد آورده و از جهاز شترها، منبرى تشكيل دادند.
پيغمبر اكرم صلى الله عليه و آله برفراز آن درآمد و خطبه ‏اى خواند و على عليه السلام را به ولايت و خلافت بعد از خود نصب، و از مردم بيعت گرفت.
اين حديث را صد و ده نفر از صحابه روايت كرده ‏اند و به طرق مختلف در كتب اهل ‏سنت ثبت شده است. براى تفصيل اسانيد حديث، بايد به كتاب‏ عبقات الانوار، «ميرحامد حسين هندى» و الغدير، ج 1 مراجعه كرد.
اين حديث، ميان اهل حديث و تفسير و لغت و تاريخ شهرت كامل دارد، و شعراى اسلام تاكنون هزاران اشعار در اين باره سروده ‏اند.
انس بن مالك و براءبن عازب و بريده و ابوهريره و ابوبكر (خليفه اول) و ام سلمه- همسر پيغمبر اكرم صلى الله عليه و آله- و ابى ‏بن كعب و ديگران از راويان اين حديثند.
ج) حديث ثقلين‏
پيغمبر اكرم صلى الله عليه و آله در موارد زيادى صحابه را مخاطب ساخته و فرمود: ميان شما دو امانت سنگين مى ‏گذارم:
كتاب خدا (قرآن) و عترت من، اينها از همديگر جدا نمى‏ شوند تا مرا در روز قيامت ملاقات كنند(2).
د) حديث «الخلفاء بعدي اثنى عشر»
از طرق اهل سنت روايت شده كه پيغمبر اكرم صلى الله عليه و آله فرمود: جانشينان من دوازده نفرند، به شماره نقباى بنى ‏اسرائيل، همه آنها از قريش- و به روايتى از بنى ‏هاشم- هستند(3).
احاديثى كه دلالت مى‏ كند بر اين‏كه جانشينان رسول‏ اكرم صلى الله عليه و آله دوازده نفرند، از طرق مشهور و منقول است ....
زمان و مكان به ‏خوبى روشن مى ‏سازد، كه مراد رسول اكرم صلى الله عليه و آله از جانشينان دوازده‏ گانه، اهل بيت و عترت او هستند، زيرا نمى ‏شود گفت كه مراد از آن خلفاى راشدين ‏اند، چون آنها از دوازده نفر كمترند، و نمى ‏شود گفت كه پادشاهان بنى ‏اميه مراد است، چون آنها از دوازده بيشترند و علاوه، با آن فجايعى كه انجام دادند، هرگز نمى ‏توانند جانشين پيغمبر باشند و نمى ‏شود گفت كه مراد پادشاهان بنى‏ عباس است، چون آنها هم از دوازده نفر بيشترند.
پس ناچاريم بگوييم كه مراد اهل بيت عليهم السلام بودند، زيرا كه آنها داناترين، پاك‏ترين و پرهيزكارترين مردم زمان خود بودند.
ساير روايات و مدارك آنها
و غير از اينها، استناد كرده ‏اند به حديث مباهله و خاصف ‏النعلين و حديث طير مشوى و حديث منزلت، كه هر يك با طرق مختلف، در كتب اهل سنت درج شده است. براى مزيد معرفت به كتاب «عبقات‏» و «الغدير» مراجعه شود.
البته احاديث زيادى هم وارد است و دلالت مى ‏كند بر اين‏كه بايد امت اسلامى از منويّات اهل بيت پيروى كنند.
و حديث: «مثل أهل بيتي كسفينة نوح من ركبها نجى و من تخلّف عنها غرق» را كه «ابن صباغ»، در «الفصول المهمه‏» ص 10 و «ينابيع الموده‏» ص 117، 257 و «نورالابصار» ص 114 و «اسعاف الراغبين‏» ص 111 نقل كرده ‏اند.
و در «الفصول المهمه‏» و «اسعاف الراغبين‏» از ابوذر، از پيغمبر اكرم صلى الله عليه و آله روايت كرده كه فرمود: اهل بيت مرا به مثابه سر از بدن، و چشم از سر قرار بدهيد، زيرا بدن بدون سر راه به جايى نمى ‏برد، و سر بى ‏چشم راه را پيدا نمى ‏كند.
و در «ينابيع المودة» ص 136، 142، 216، 190، 258، و «فصول المهمة» ص 11 و «كفاية الطالب‏» ص 188، از پيغمبر اكرم صلى الله عليه و آله روايت كرده ‏اند كه فرمود:
من با آنها كه با على و فاطمه و حسن و حسين عليهم السلام سر جنگ دارند، جنگ مى‏ كنم، و با كسانى كه با اينها سلم هستند، سلم هستم.
ابن عساكر در تاريخ‏ خود، ص 204، ج 4 و ينابيع المودة ص 245، 247، 87 و نورالابصار ص 111، 112 و فصول المهمة ص 8 از ابى‏ سعيد خدرى و ينابيع المودة ص 7، 87، 138، 188، 190، 243، 400 از امام حسن عليه السلام و سعيدبن ابى‏ وقاص و نورالابصار ص 111 و ابن عساكر ج 4، ص 204، ج 5، ص 204 و كفاية الطالب‏ ص 12 و 228 و صحيح‏ مسلم ج 7، ص 130 از عايشة از ام سلمة و ينابيع المودة ص 190 و 87 از واثلة بن الاسقع، و ص 190 از الحمراء و ص 190 از معقل بن يسار، و نورالابصار ص 112 از انس بن مالك، و ينابيع المودة ص 190 و 87، و كفايةالطالب‏ ص 32، 227 از عمرو بن ابى سلمة، و مقاتل الطالبيين‏ ص 33، نقل كرده ‏اند كه آيه تطهير در شأن اهل بيت نازل شده است.
ينابيع المودة و فصول المهمة و نورالابصار و اسعاف الراغبين و صواعق‏ ابن حجر و فرائد السمطين و خصائص  نسائى‏ و ساير كتب، از اين روايات مشحون است و از همه اين احاديث استفاده مى‏ شود كه اهل بيت پيغمبر صلى الله عليه و آله مقتداى ملت و امام امت و پيشواى جمعيت ‏اند.
منبع: قسمت توضیحات کتاب شیعه (مصاحبات علامه طباطبایی با هانری کربن) (لازم به ذکر است که قسمت توضیحات این کتاب نوشته سید احمد خسروشاهی و علی احمدی میانجی میباشد)

*****************************************************************************************************************************************************************
پی نوشت ها به نقل از کتاب شیعه:
1: طبرى، ج 2، ص 63؛ كامل، ج 2، ص 22؛ ابوالفداء، ج 1، ص 119؛ حياة محمد هيكل، طبع اول؛ مسند احمد، ج 1، ص 159 و 111.
و اين حديث را ابن‏ كثير در البداية و النهاية، ج 3، ص 352؛ و طبرى در تفسير كبير، ج 19، ص 68 و 69 نقل كرده ‏اند و به جاى وصيى و خليفتى، «كذا و كذا» نوشته ‏اند. و در ذيل قصه «اسمعوا له و اطيعوا» نقل كرده ‏اند
2: اين حديث را احمد در مسند، ج 3، ص 17، 14، 26، 59 و ج 4، ص 366 و ج 5 ص 181، 189؛ ينابيع، طبع بمبئى، ص 17، 18، 23، 247، 252 از طرق مختلف نقل كرده؛ اسعاف الراغبين، ص 110؛ الفصول المهمة، ابن صباغ، ص 24؛ كفايةالطالب، گنجى شافعى، ص 130؛ يعقوبى، ج 2، ص 92؛ حديث ‏الثقلين، شيخ قوام ‏الدين قمى نقل كرده ‏اند
3: ينابيع المودة، ص 18، 373؛ بخارى، احكام، باب 15؛ صحيح مسلم، ج 6، ص 2، از طرق متعدده؛ البداية و النهاية، ج 6، ص 245؛ مسند احمد، ج 1، ص 397 و ج 5، ص 77، 86، 89، 90، 92، 95، 97، 101، 106- 108