سؤال‏
ما زرتشتيان را ملامت مى‏ كنيم كه دو گانه پرست هستند، آيا عقيده ما به وجود شيطان كه منشأ گمراهى‏ ها و شرور است، يك نوع دو گانه پرستى نيست؟
همچنين ما مسيحيان را سرزنش مى ‏كنيم كه سه‏ گانه‏ پرستند آيا عقيده ما به «پيامبر» و «جبرئيل» در برابر «خداوند» يك نوع سه گانه پرستى محسوب نمى ‏شود؟
پاسخ‏
چنين استنباط هايى مسلّماً بر اثر عدم برداشت صحيح از معناى شيطان و يا جبرئيل و پيامبر است. زيرا با توجّه به حقيقت معانى اين الفاظ، هيچ گونه ابهام و ترديدى در اين زمينه باقى نمى‏ ماند.
توضيح اين كه: شيطان بمانند ساير موجودات، يكى از مخلوقات خداست و در آغاز پاك آفريده شده است، ولى بر اثر طغيان گرى و تكبّر، از مقام برجسته خويش سقوط كرده و به درّه ويرانگرى و فساد فرو رفته است و تسلّط او بر افراد انسان هرگز يك تسلّط اجبارى نيست، بلكه تسلّط او بر كسانى است كه او را به وجود خود راه دهند ولايت و سرپرستى او را بپذيرند و تحت وسوسه‏ هاى او قرار گيرند؛ امّا آنها كه به وسيله ايمان به خدا و اراده محكم و استوار خود در برابر او سدّى كشيده ‏اند، هيچ‏گاه نفوذى در آنها نخواهد داشت ( «انَّما سُلْطانُهُ عَلَى الَّذينَ يَتَوَلَّوْنَهُ ...؛ تسلّط او تنها بر كسانى است كه او را به سرپرستى خود برگزيده‏ اند ....»).(نحل/100)

از آنچه گفته شد، بخوبى روشن مى ‏شود كه شيطان نه يك مبدأ مستقل در برابر خداست و نه آفريننده شرور و آفات مى ‏باشد، بلكه خود موجودى ضعيف و مخلوقى ناتوان از مخلوقات خدا حساب مى ‏شود و اگر مى ‏بينيم خداوند او را به حال خود واگذارده، براى اين است كه بندگان پاك خدا و پويندگان راه او نه تنها از وجود شيطان ضرر نمى ‏برند، بلكه با مقاومت در برابر وسوسه ‏هاى او روز به روز كاملتر و نيرومندتر و شايسته ‏تر خواهند شد كه گفته ‏اند: «همواره تكامل‏ها در درون تضادّها صورت مى‏ گيرد».
امّا اعتقاد به خدا و جبرئيل و محمّد صلى الله عليه و آله و سلم هم به هيچ وجه با عقيده نصارى درباره «اقانيم ثلاثة»-/ اب، ابن و روح القدس-/ مشابهت ندارد؛ ما خدا را تنها معبود و آفريدگار يكتا و خالق يگانه سراسر جهان هستى مى‏ دانيم و غير از او حتّى حضرت محمّد صلى الله عليه و آله و سلم و جبرئيل و ساير پيامبران و فرشتگان را مخلوق و آفريده او مى‏ دانيم كه از خود هيچ‏گونه اختيارى در اين جهان پهناور هستى ندارند؛ همه بنده او هستند و همه سر بر فرمان او دارند. جبرئيل پيك وحى او و محمّد صلى الله عليه و آله و سلم بنده و فرستاده و برگزيده اوست. قرآن مجيد كه مدرك اصيل تمام عقايد ماست اين حقيقت را آشكارا در بسيارى از آيات بيان كرده است و هرگونه عبارتى كه بوى الوهيّت پيامبر يا جبرئيل‏ بدهد بشدّت از طرف اسلام مردود خواهد شد.
منبع: پاسخ به پرسشهاى مذهبى، آیت الله سبحانی و آیت الله مکارم