در کافی آمده است که علی بن ابراهیم هاشمی گوید: شنیدم ابوالحسن موسی بن جعفر علیهما السلام میفرمود: « چیزی در جهان رخ نمیدهد مگر به مشیت خدا و اراده و تقدیر و قضای او ».
راوی میپرسد: معنای مشیت چیست؟
امام علیه السلام فرمود: « آغاز کار و شروع آن را مشیت نامند ».
راوی میپرسد: معنای تقدیر چیست؟

امام علیه السلام فرمود: « اندازه گیری هرچیز از جهت طول و عرض ».
راوی میپرسد: منظور از قضا چیست؟
امام علیه السلام فرمود: « وقتی خداوند چیزی را قضا فرمود، آن را نافذ و گذرا میسازد. پس این است که بازگشت از آن نیست ».
علامه طباطبایی در ذیل این حدیث میفرماید: تردیدی نیست که ما در کارهای اختیاری خود، دارای مشیت، اراده، تقدیر و قضا هستیم و قضا عبارت است از حکم قطعی و چون خداوند، موجودات و پدیده ها را، افعال و کارهای خود برشمرده که از روی علم و قدرت از او سر میزند، پس گریزی نیست که ما در اعمال و افعال الهی، همان جهاتی را که هیچ فعل اختیاری خالی از آن نیست، اذعان و باور کنیم و آن جهات عبارتند از: مشیت، اراده، تقدیر و قضا.
مشیت و اراده همان چیزی است که در یک عمل و فعل اختیاری، در نفس و دل انجام دهنده آن بعد از علم و آگاهی و پیش از اقدام، باید تحقق پیدا کند و این معنی ( که یک چیز بیش نیست ) از این جهت که با کننده کار ارتباط دارد، مشیت خوانده میشود و از این جهت که به عمل و فعل منسوب میگردد، اراده نام دارد.
و مقصود از تقدیر، تعیین اندازه و مقدار عمل و کار است از این جهت که مشیت به آن تعلق گرفته و منظور از قضا، حکم پایانی و نهایی است که میان آن و انجام فعل، فاصله و واسطه ای نیست.
مثلا هرگاه ما آتشی را به پنبه نزدیک کنیم، آتشی که اقتضای سوزاندن در آن است، با تصمیم به این کار، مشیت تحقق یافته و بعد با نزدیک کردن بیشتر پنبه به آتش، اراده سوزاندن صورت گرفته است. آنگاه از ویژگی های پنبه، خشک بودن آن، میزان نزدیکی آن به آتش و دیگر مسائل مشابه، تقدیر وجود پیدا میکند. یعنی اگر پنبه خیس باشد و آتش در آن تاثیر نکند، در اینجا بداء حاصل شده و سوختن رخ نمیدهد. به عبارت دیگر چیزی خلاف آنچه که ظاهر بود و انتظار میرفت، رخ داده. ولی اگر پنبه خشک باشد و مانعی از احتراق در کار نباشد، در اینجا، فعل، قضا و امضا شده است و آن عبارت است از سوزاندن و سوختن و بدین ترتیب ملاحظه میشود که در هر پدیده و رویدادی که بر اساس علل و اسباب و عواملی و جود و هستی پیدا میکنند، از جهت فراهم بودن همه علل و اسباب و آمادگی کامل آنها و تحقق محل حدوث و وجود آخرین جزء سببی آن پدیده و رویداد، مشیت، اراده، تقدیر و قضا که به معنای امضا و اجراست، تحقق پیدا میکند.
کتاب سیری در سیره علمی و عملی علامه طباطبایی ( مراد علی شمس)