در آیات 1 تا 5 سوره مبارکه علق میخوانیم :
اقْرَأْ بِاسْمِ رَبِّكَ الَّذِى خَلَقَ(1)خَلَقَ الْانسَانَ مِنْ عَلَقٍ(2)اقْرَأْ وَ رَبُّكَ الْأَكْرَمُ(3)الَّذِى عَلَّمَ بِالْقَلَمِ(4)عَلَّمَ الْانسَانَ مَا لَمْ يَعْلَمْ(5)
ترجمه :
" بخوان به نام پروردگارت كه (جهان را) آفريد، (1)همان كس كه انسان را از خون بسته‏اى خلق كرد! (2) بخوان كه پروردگارت (از همه) بزرگوارتر است، (3) همان كسى كه بوسيله قلم تعليم نمود، (4)و به انسان آنچه را نمى‏دانست ياد داد! (5) "
در تفسیر نمونه ، ذیل آیه شریفه ، آمده است :

" موضوع بسيار جالب اينجا است در عين اينكه پيامبر صلی الله علیه و آله وسلم " امى" و درس نخوانده بود، و محيط حجاز را يكپارچه محيط جهل و نادانى فرا گرفته بود، در نخستين آيات وحى تكيه بر مساله" علم" و" قلم" است كه بلافاصله بعد از نعمت بزرگ خلقت و آفرينش در اين آيات ذكر شده است! در حقيقت اين آيات نخست از تكامل" جسم" انسان، از يك موجود بى‏ارزش مانند" علقه"، خبر مى‏دهد، و از سوى ديگر از تكامل" روح" به وسيله تعليم و تعلم مخصوصا از طريق قلم سخن مى‏گويد.
آن روز كه اين آيات نازل مى‏شد نه تنها در محيط حجاز كه محيط جهل بود كسى ارزشى براى قلم قائل نبود در دنياى متمدن آن زمان نيز قلم از اهميت كمى برخوردار بود.
اما امروز مى‏دانيم كه تمام تمدنها و علوم و دانشها و پيشرفتهايى كه در هر زمينه نصيب بشر شده بر محور قلم دور مى‏زند، و به راستى" مداد علماء" بر" دماء شهداء" پيشى گرفته، چرا كه هم زيربناى خون شهيد، و هم پشتوانه آن مركبهاى قلمهاى دانشمندان است، و اصولا سرنوشت اجتماعات انسانى در درجه اول به نيش قلمها بسته است.
اصلاحات جوامع انسانى از قلمهاى مؤمن و متعهد شروع مى‏شود، و فساد و تباهى اجتماعات نيز از قلمهاى مسموم و فاسد مايه مى‏گيرد.
بى جهت نيست كه قرآن مجيد سوگند به قلم و آنچه با قلم مى‏نويسند ياد كرده، يعنى هم به" ابزار" و هم به" محصول" آن ابزار، آنجا كه مى‏فرمايد:
ن وَ الْقَلَمِ وَ ما يَسْطُرُونَ (قلم- 1).
مى‏دانيم دوران زندگى بشر را به دو دوران تقسيم مى‏كنند:
دوران تاريخ.
و دوران قبل از تاريخ.
دوران تاريخ زمانى است كه قلم و خواندن و نوشتن ابداع شده بود، و انسان توانسته است چيزى از زندگى خود را با قلم بنگارد و براى آيندگان بيادگار بگذارد، و به اين ترتيب تاريخ بشر مساوى است با تاريخ پيدايش قلم و خط!.
در زمينه نقش قلم در حيات انسانها شرح مبسوطى در جلد 24 تفسير نمونه در آغاز سوره" قلم" داشته‏ايم.
بنا بر اين پايه اسلام از همان آغاز بر علم و قلم گذارده شده، و بى جهت نيست كه قومى چنان عقب مانده بقدرى در علوم و دانشها پيش رفتند كه علم و دانش را- به اعتراف دوست و دشمن- به همه جهان صادر كردند، و به اعتراف مورخان معروف اروپا اين نور علم و دانش مسلمين بود كه بر صفحه اروپاى تاريك قرون وسطى تابيد، و آنها را وارد عصر تمدن ساخت.
در اين زمينه كتابهاى فراوانى از سوى خود آنها تحت عنوان" تاريخ تمدن اسلام" يا" ميراث اسلام" نوشته شده‏اند.
چقدر نازيباست ملتى اين چنين، و آئينى آن چنان، در ميدان علم و دانش عقب بمانند و نيازمند ديگران و حتى وابسته به آنها شوند." ( پایان نقل از نمونه )
آری ، بسیار زشت است که دینی که همواره تاکید بر علم و عمل میکند ، به صورت دینی نشان داده شود که موافق با تنبلی و تحجر است و بدتر از آن این است که ملت مسلمان نیز این تبلیغات مسموم دشمنان دین مبین اسلام را بپذیرند و با آنان هم صدا شوند و به بهانه روشن فکری ، از حدود دین الهی خارج شوند .
والسلام علی من اتبع الهدی.
منبع : تفسير نمونه، ج‏27، ص: 160 ( بر اساس نرم افزار جامع التفاسیر )