از مجموعه آیات و احادیث استفاده میشود که محدوده فعالیت شیطان، ادراکات انسان و وسیله و ابزار وی برای اثرگذاری، عواطف و احساسات میباشد. او اوهام دروغین و افکار باطل را در نفس انسان القا مینماید که به آن، وسوسه های شیطانی گفته میشود. حتی در مواردی هم که شیطان برای یکی از انسانها آشکار شده، عملی برای وی انجام داده و یا چیزی به وی آموخته نیز تمثل و یا تصرف در فکر و ذهن او بوده است. پس شیطان هیچ گونه قدرتی برای الزام و یا سلب اختیار انسان ندارد.
« وَ مَا كَانَ لَهُ عَلَيهم مِّن سُلْطَانٍ إِلَّا لِنَعْلَمَ مَن يُؤْمِنُ بِالاخِرَةِ مِمَّنْ هُوَ مِنْهَا فىِ شَكٍ‏ّ وَ رَبُّكَ عَلىَ‏ كلُ‏ِّ شىَ‏ْءٍ حَفِيظ»(سبا/21)

با دقت در آیه فوق، مشخص میشود که شیطان حتی بر بی ایمانان به آخرت نیز تسلط ندارد بلکه آنان با سوء اختیار خود، پیروی از شیطان را انتخاب میکنند و او نیز به دنبال این پیروی، بر آنان مسلط میشود و این برخلاف چیزی است که برخی میپندارند که اول شیطان مسلط میشود و سپس آنان از او پیروی میکنند. پس فریب خوردگان شیطان، هیچ عذری برای انحراف خود نخواهند داشت و منشا پیروی آنان، شک و تردیدی است که در قلوب آنان نسبت به آخرت وجود دارد. سلطه شیطان بر انسان به معنای سلب اختیار از او نیست بلکه به معنای رسوخ او در تمام باورها و زمینه هایی است که در تصمیم گیری او موثر است.
منبع: کتاب شرح حدیث عنوان بصری (استاد تحریری) صص 280-279