در کتاب « کتاب گفتگو با علامه حسن زاده آملی » از قول علامه حسن زاده آملی نوشته اند:
روزی در اثنای درس، با فاصله کمی دو پیرمرد اهل علم تشریف آوردند و جناب آقای شعرانی، درس را متوقف کردند.
آنان گفتند: چه مشغول بودید، بفرمایید ما هم استفاده میکنیم.
ایشان تعارف کردند که خیر، حالا شما تشریف آوردید،به هرحال، ما مشغول درس مجمع البیان بودیم.
یکی از آن آقایان، اعتراضی به مرحوم طبرسی داشت و اساس اعتراض روی این جهت بود که وقتی در تاریخ نزول قرآن به روایات شان نزول مراجعه میکنیم، در آنجا بیان میشود که فلان آیه یا سوره قبل یا بعد از سوره و آیه دیگر نازل شده است.در حالی که در قرآن، بدان ترتیب که در روایت نزول آمده نیست و مرحوم طبرسی وقتی از یک سوره میگذرد و به آغاز سوره بعد میرسد، تناسب و ربط سوره قبل و بعد را بیان میکند که مثلا سوره قبل، با چه تمام شده و در سوره بعد دنباله آن به چه نحو ادامه یافته است. این مطلب، با روایات وفق نمیدهد. زیرا سوره بعد، چه بسا قبل از سوره قبل نازل شده باشد.
روی این جهت، آن آقا اعتراض کرد که آنچه را مرحوم طبرسی در بیان تناسب فرموده است، بدان ترتیب نازل نشده تا تناسب آن بیان شود.
مرحوم شعرانی حرفی داشتند که با آنان عنوان نکردند. چرا؟ نمیدانم! برخواستند و رفتند و برای آنان چایی آوردند و آنان هم مقداری نشستند و رفتند. بعد به من فرمود: " این که مرحوم طبرسی، بیان تناسب آیات و سور میکند، حق با ایشان است. آن ترتیب نزول که آقایان فرمودند، کلام مرحوم طبرسی، ناظر آن جهت نیست و آن جهت، قرآن تنزیلی است و بیان مرحوم طبرسی، مربوط به قران انزالی است."
قرآن انزالی، نزولش دفعی است. " انا انزلناه فی لیلة القدر " و قرآن تنزیلی نزول تدریجی دارد که در طول 23 سال، بر پیامبر صلی الله علیه و آله وسلم نازل شد و آن حضرت به فرمان جبرئیل و به فرمان رب العالمین، قرآن تنزیلی را به وفق قرآن انزالی ترتیب داد.
مثلا آیه 281 سوره بقره، به اتفاق مفسرین، آخرین آیه ای است که بر پیامبر صلی الله علیه و آله وسلم نازل شده و در تفسیر کشاف آمده است: " اینکه این آیه آخرین آیه است، حرفی نیست، اجماعی است. کلام در این است که پیامبر صلی الله علیه و آله وسلم بعد از این آیه، چقدر حیات داستند. بعضی گفته اند چند روز و بعضی گفته اند چند ساعت. و این آیه با اینکه آخرین آیه ای است که بر پیامبر صلی الله علیه و آله وسلم نازل شده، ولی الان در سوره بقره آیه 281 واقع شده است و آنجا روایت دارد که پیامبر صلی الله علیه و آله و سلم این آیه را به حسب دستور در اینجا قرار داده است."
در این باره علامه طباطبایی رحمة الله علیه نیز فرمودند: " چه منافاتی دارد که حقیقتی بر قلب نازنین بنیه محمدیه صلی الله علیه و آله وسلم انزالا و دفعتا نازل شود و
آن قلب لوح محفوظ خدا باشد و در مدت 23 سال، به تدریج مطابق مصالحی که صاحب وحی میداند، نازل گردد و بعد به دستور جبرئیل، پیامبر میفرمود: این را آنجا قرار دهید که در سوره مشخص و بین آیات مشخصی قرار میدادند."
تا اینکه بعد از ترتیب، به وفق قرآن انزالی شود که در نتیجه به این صورتی که الان در دست ماست درآمد که اولش سوره حمد و آخرش سوره ناس و به قول سنایی:
اول و آخر قرآن زچه باء آمد و سین یعنی اندر ره دین رهبر تو قرآن بس
" بس " کلمه ای است فارسی و عربی. بنابراین، اشکال و ایراد آن آقایان، بر اثر عدم تمیز آنان بین قرآن تنزیلی و قرآن انزالی بود.
رسولُ اللَّهِ صلى الله عليه و آله: إذا غَضِبَ اللَّهُ عَلى امَّةٍ ولَم يُنزِل بِهَا العَذابَ، غَلَت أسعارُها، وقَصُرَت أعمارُها، ولَم تَربَح تُجّارُها، ولَم تَزكُ ثِمارُها، ولَم تَغزُر أنهارُها، وحُبِسَ عَنها أمطارُها، وسُلِّطَ عَلَيها شِرارُها.
ترجمه:
هر گاه خداوند بر امّتى خشم گيرد و بر آن عذاب نازل نكند، قيمتها در آن بالا مى رود، آبادانى اش كاهش مى يابد، بازرگانانش سود نمى برند، ميوه هايش رشد نمى كنند، جوى هايش پُر آب نمى گردند، باران بر آن فرو نمى بارد، و بَدانش بر آن سلطه مى يابند.
الكافي (ط - دارالحديث)، ج10، ص: 553
و آن حضرت فرمود: كسى كه كلمه «نمى دانم» را از دست بگذارد تير هلاكت بر مواضع حساس كشتنى اش نشيند.
منبع: نهج البلاغه، ترجمه انصاریان، حکمت 85
شبی یک ساعت دعا بخوانید. اگر حال دعا نداشتید باز هم خلوت با خدا را ترک نکنید. در بیداری سحر و ثلث آخر شب آثار عجیبی است. هر چیزی را که از خدا بخواهی از گدایی سحرها میتوان حاصل نمود. از گدایی سحرها کوتاهی نکنید که هرچه هست در آن است.
شیخ جعفر مجتهدی
پایگاه فرهنگی - مذهبی ازکی 1392 ©
کپی برداری از مطالب، با ذکر منبع مجاز میباشد
طراحی و پشتیبانی: آتروپات وب