" تقوا" در اصل از ماده" وقايه" به معنى نگهدارى يا خويشتن دارى است‏ و به تعبير ديگر يك نيروى كنترل درونى است كه انسان را در برابر طغيان شهوات حفظ مى‏ كند، و در واقع نقش ترمز نيرومندى را دارد كه ماشين وجود انسان را در پرتگاهها حفظ و از تندرويهاى خطرناك، باز مى‏ دارد.
به همين دليل امير مؤمنان على علیه السلام" تقوا" را به عنوان يك دژ نيرومند در برابر خطرات گناه شمرده است، آنجا كه مى ‏فرمايد:
اعلموا عباد اللَّه ان التقوى دار حصن عزيز:" بدانيد اى بندگان خدا تقوا دژى است مستحكم و غير قابل نفوذ"(1)

در احاديث اسلامى و همچنين كلمات دانشمندان، تشبيهات فراوانى براى تجسم حالت تقوا بيان شده است، امير مؤمنان على علیه السلام مى ‏فرمايد:
الا و ان التقوى مطايا ذلل، حمل عليها اهلها و اعطوا ازمتها، فاوردتهم الجنة: تقوا همچون مركبى است راهوار كه صاحبش بر آن سوار است و زمامش در دست او است و تا دل بهشت او را پيش مى‏ برد"!(2)
بعضى، تقوا را به حالت كسى تشبيه كرده ‏اند كه از يك سرزمين پر از خار عبور مى ‏كند، سعى دارد دامن خود را كاملا برچيند و با احتياط گام بردارد مبادا نوك خارى در پايش بنشيند، و يا دامنش را بگيرد.
در هر صورت اين حالت تقوا و كنترل نيرومند معنوى، روشنترين آثار ايمان به" مبدا" و" معاد" يعنى خدا و رستاخيز است، و معيار فضيلت و افتخار انسان و مقياس سنجش شخصيت او در اسلام محسوب مى‏ شود تا آنجا كه جمله" إِنَّ أَكْرَمَكُمْ عِنْدَ اللَّهِ أَتْقاكُمْ‏" به صورت يك شعار جاودانى اسلام در آمده است (حجرات آيه 13).
على علیه السلام مى ‏فرمايد:
ان تقوى اللَّه مفتاح سداد و ذخيرة معاد و عتق من كل ملكة و نجاة من كل هلكة:
" تقوا و ترس از خدا، كليد گشودن هر در بسته ‏اى است، ذخيره رستاخيز، و سبب آزادى از بردگى شيطان و نجات از هر هلاكت است"(3).
ضمنا بايد توجه داشت كه تقوا داراى شاخه‏ ها و شعبى است، تقواى مالى و اقتصادى، تقواى جنسى، و اجتماعى، و تقواى سياسى و مانند اينها.
منبع: تفسیر نمونه،ج1، ذیل تفسیر آیات 3 تا 5 سوره مبارکه بقره

***************************************************************************************************************************************************************************************
پی نوشت ها به نقل از تفسیر نمونه:
1. نهج البلاغه؛خطبه 157
2. نهج البلاغه خطبه 16
3. نهج البلاغه خطبه 230