با ابى عبداللَّه جلا و ابراهيم بن داود قَصّار مصاحبت داشت و در سال 342 رحلت كرد. گويند وى اين دو بيت را مكرر مى ‏خواند:
لولا مَدامِعُ عشّاقٍ و لَو عَتُهم‏         لَبانَ فى النّاس عزُّ المآء و النّار

اگر اشك چشم عاشقان و آتش درونى ايشان نبود، مسلّماً كمبود آب و آتش در ميان مردم ظاهر مى ‏شد.
فكلُ نارٍ، فمِن أنفاسهم قُدِحت‏      و كلُ مآء فمن عين لهم جارٍ

پس هر آتشى از نفَس‏هاى ايشان زبانه كشيده و هر آبى از چشم ايشان جارى‏ شده است.
حكايت‏
- پى فرصت مى ‏گشتم تا خانه را خلوت بينم و عصمت از گناه خواهم، تا آن كه شبى بارانى شديد مى ‏باريد، به طواف رفتم و عصمت از گناه خواستم، ندا شنيدم: عصمت مى‏خواهى؟ همه، اين خواهند، چون عصمت دهم، درياهاى غفّارى و غفورى و رحمانى و رحيمىِ من به كجا رود؟ گفتم: «أللّهمَ! اغفِرلى ذُنوبى.»
خدايا! گناهان مرا ببخش.
ندا شنيدم، چون با ما سخن گويى، از خود مگوى، سخن تو آن به كه ديگران گويند.
- وقتى به حمّام رفت. چون جامه كهنه در بر داشت، راهش ندادند، منقلب شد با خود گفت: «با دست خالى، به خانه ‏ى ديو راه نمى‏ دهند، بى‏ طاعت، به خانه خداى تعالى چون راه دهند؟»

- وقتى غلامى خريدم، پرسيدم: نامت چيست؟ گفت: هر چه خوانى. پرسيدم: چه خورى؟ گفت: هر چه خورانى. پرسيدم: چه پوشى؟ گفت: هر چه پوشانى. پرسيدم: چه كنى؟ گفت: هر چه فرمايى. پرسيدم: چه خواهى؟ گفت: بنده را با خواست چه كار. با خود گفتم: اى مسكين! تو در عمر خود خداى را چنين بندگى كرده ‏اى؟ بندگى بياموز، چندان گريستم كه از خود بى‏ خود شدم.
- شقيق بلخى مى ‏گويد: ابراهيم را در بلاد شام ملاقات كردم، گفتم: خراسان را ترك گفتى؟ جواب داد:
«ما تهنيّتُ بالعيش إلّافى بلاد الشّام، أَفِرُّ بدِينى من شاهقٍ إلى شاهقٍ، و من جبلٍ إلى‏ جبلٍ؛ فمَن يرانى يقول: موسوسٌ، و مَن يرانى يقول: هو حمّالٌ.»
زندگى گوارا ندارم مگر در بلاد شام، دينم را از بلندى ‏اى به بلندى ديگر، و از كوهى به كوه ديگر فرارى مى ‏دهم، به گونه ‏اى كه هر كس مرا مى ‏بيند مى ‏گويد:
شخصى است كه در عقلش اختلالى واقع شده و بى ‏ربط حرف مى ‏زند و نيز مى ‏گويد: شخصى است كه بسيار احتمال غير عقلايى مى ‏دهد.
سپس گفت: اى شقيق!
«لم يِنبُل من نَبُل بالحجّ و لا الجهاد، و إنّما نبُل عندنا من نبل، من كان يعقل ما يدخل جوفَه من حلِّه.»
هر كس كه به فضل و بزرگى و مقامات عاليه معنوى نايل گشته، به واسطه به جا آوردن حجّ و جهاد بزرگ نبوده، بلكه كسى در نزد ما بزرگ است كه بداند آن چه را در درون و شكمش داخل مى ‏كند، از مال حلال است.
- ابراهيم بن بشّار صوفى خراسانى؛ خادم ابراهيم بن ادهم گويد: شبى را با ابراهيم بن ادهم بسر برديم، در حالى كه چيزى با ما نبود كه با آن افطار كنيم، و چاره‏ اى هم نداشتيم، وى مرا ناراحت و اندوهناك ديد و گفت:
«يا إبراهيمُ بنُ بشّار! ماذا أنعم اللَّهُ تعالى‏ على الفقرآء و المساكين مِن النّعيم و الرّاحة فى الدّنيا و الآخرة، لايسألهم اللَّهُ تعالى‏ يومَ القيامة عن زكوة و لا عن حجِّ و لا عن صدقة و لا عن صلةِ رحم و لا عن مواساة، و إنّما يُسأل و يُحاسب عن هذا هؤلاء المساكين، يعنى الأغنياءَ.» ثمّ قال: «ألأغنياءُ فى الدّنيا فقرآءُ فى الآخرة، أعزّةٌ فى الدّنيا أذلّةٌ يومَ القيامة، و لا تغتّم و لا تحزن؛ فرزقُ اللَّه مضمونٌ سيأتيكَ، نحن- واللَّهِ- الملوكُ الأغنيآء، نحن الّذين قد تعجّلنا الرّاحةَ فى الدّنيا و الآخرة، لاتغتّم و لاتحزَن، لا نبالى على‏ أىِّ حالٍ أصبحنا و أمسينا إذا أطعنااللَّهَ تعالى‏.»
اى ابراهيم بن بشّار: آن چه كه خداوند متعال بر فقرا و مساكين از نعمت و راحتى در دنيا و آخرت ارزانى داشته، در روز قيامت درباره‏ ى زكات و حج و صدقه و صله ‏ى رحم و رسيدگى به خويشان و مواسات [و همدردى با برادران دينى‏] بازخواست نمى ‏فرمايد، بلكه فقط درباره ‏ى اين امور از اين مساكين يعنى اغنيا بازخواست مى ‏كند و حساب مى ‏كشد. سپس گفت: بى ‏نيازان در دنيا، در آخرت فقيرند، در دنيا عزيز و سرافرازند و در روز قيامت ذليل و خوار. غصّه نخور و اندوهناك مباش، كه روزى خدا ضمانت شده و زود به تو مى ‏رسد. به خدا سوگند، ما پادشاهان بى ‏نيازيم، ما هستيم كه با تيزى و شتاب و زودتر راحت دنيا و آخرت را به دست آورده ‏ايم. غصّه مخور و محزون مباش و باكى نداريم كه بر چه حالى صبح و شب كنيم، اگر خداوند متعال را اطاعت نموده باشيم.
سپس وى به نماز مشغول شد، من هم مشغول نماز شدم. چيزى نگذشت مردى‏ هشت قرصه نان و خرماى زيادى آورده و در پيش ما گذاشت و گفت:
«كُلوا رحمَكم اللَّهُ!»
بخوريد، خداوند شما را رحمت كند!
ابراهيم نماز را سلام گفته و گفت:
«كُل يا مغمومُ!»
بخور، اى غصه دار!
در اين هنگام سايلى وارد شد و گفت: چيزى براى خوردن به من بدهيد. ابراهيم سه قرصه نان و قدرى خرما به وى داد و سه قرصه به من و دو قرصه خود تناول فرمود و گفت:
«ألمواساةُ من أخلاق المؤمنين.»
همدردى از اخلاق مؤمنين است.
گفتار
- «حلاوةُ الطّاعات للمُخلِص مُذهِبةٌ لِوَحشة العُجب.»
شيرينى طاعات براى مخلِص، از بين برنده وحشت و تنهايى عجب و خودبينى است.
- «عجبتُ لمَن عَرف الطّريقَ إلى ربّهِ، كيف يعيش مع غيرهِ، و هو تعالى‏ يقول: أَنِيبُوا إِلى‏ رَبِّكُمْ وَ أَسْلِمُوا لَهُ‏(1).»
در شگفتم از كسى كه راه به سوى پروردگارش را شناخته، چگونه با غير او زندگى مى ‏كند، و حال آن كه خداوند مى ‏فرمايد: «با تمام وجود به سوى پروردگارتان رجوع و انابه كنيد، و تسليم او شويد».
- «من قال باللَّه، أفناه عنه؛ و من قال عنه، أبقاه له.»
هر كس به خدا بگويد، خداوند او را از خودش فانى مى‏ كند، و هر كس از خدا بگويد، خداوند او را براى خود باقى مى ‏دارد.
- «نفسُك سآئرةٌ بك، و قلبُك طآئرٌ بك؛ فكُن مع أقربِهما وصولًا.»
نفْس تو، تو را سير مى‏ دهد و قلبت تو را پرواز مى‏ دهد، پس با هر كدام كه تو را زودتر [به خدا] مى ‏رساند، همراه باش.
- بهاى رسيدن به مدارج عاليه، فناء در حق است، «فإذا فنى‏ فيه، بَقِى بقآءَ الأبد؛ لأِنّ الفانِىَ عن محبوبِهِ باقٍ بِمشاهدةِ المطلوبِ، و ذلك بقآءُ الأبد.»؛ (پس وقتى انسان در او فانى شد، تا ابد در حق باقى مى ‏ماند، زيرا كسى كه از محبوبش فانى شد، به مشاهده ‏ى مطلوب باقى خواهد ماند، و اين همان بقاء ابدى است.)
- «حقيقةُ الفقر أن لا يستغنىَ العبدُ بشى‏ءٍ سِوى الحقِّ سبحانه.»
حقيقت فقر آن است كه بنده به چيزى جز خداوند سبحان، احساس بى ‏نيازى و استغنا نكند [و تنها به خداوند نيازمند باشد].
منبع: پاسداران حریم عشق،ج1

********************************************************************************************************************************************
پی نوشت ها به نقل از پاسداران حریم عشق:
1: سوره‏ ى زمر، آيه‏ ى 54